Η εφηβεία είναι μια περίοδος στην ανάπτυξη των παιδιών ιδιαίτερη και διαφορετική. Ως εφηβεία ορίζεται η περίοδος ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενηλικίωση και καλύπτει περίπου τις ηλικίες από το 11ο-12ο έτος της ζωής των παιδιών έως και το 18ο έτος.
Η εφηβεία είναι μια περίοδος που χαρακτηρίζεται από συνεχείς αλλαγές, τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές. Οι αλλαγές αυτές προβληματίζουν, μπερδεύουν και δυσκολεύουν τόσο τον ίδιο τον έφηβο όσο και την οικογένεια του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Herbert (1999), συχνά περιγράφουμε τους έφηβους σαν ένα διαφορετικό είδος ανθρώπου.
Μπαίνοντας στην εφηβεία τα νεαρά άτομα ψηλώνουν, αυξάνει η δύναμη τους και αποκτούν τα χαρακτηριστικά του φύλου τους. Η σεξουαλική τους ανάπτυξη εκτινάσσεται και τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια έχουν σεξουαλικές ορμές. Αδιάσπαστο κομμάτι της σεξουαλικής τους ανάπτυξης είναι και ο πειραματισμός και η αναζήτηση της σεξουαλικής τους ταυτότητας (Geldard και Geldard, 2010). Παράλληλα, το νεαρό άτομο πια μπορεί να επεξεργάζεται πληροφορίες γρηγορότερα και μπορεί να αντιλαμβάνεται αφηρημένες έννοιες (Santrock, 2014). Σαν αποτέλεσμα διαπραγματεύεται με πληθώρα επιχειρημάτων ότι του ζητείται από τους γονείς και δύσκολα πια πείθεται για κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις δικές του επιθυμίες.
Και ενώ τα αγόρια έχουν ηπιότερους τρόπους να διαχειρίζονται τις διαφωνίες με τους γονείς τους, για τα νεαρά κορίτσια η αντιμετώπιση είναι διαφορετική.
Οι γονείς που έχουν κορίτσια στην εφηβεία πολύ συχνά περιγράφουν τις ατελείωτες διαφωνίες που βιώνουν με τις κόρες τους. Όπως συχνά λένε μάχες χωρίς τέλος!
Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτές τις ατέρμονες μάχες; Τι συμβαίνει και τι μπορεί ο γονιός να κάνει ώστε να υποστηρίξει την έφηβη;
Ένα από τα χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι η προσπάθεια του έφηβου να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς και να αποδείξει τόσο σε εκείνους όσο και στον εαυτό του ότι «δεν τους έχει ανάγκη», ότι μπορεί μόνος/ η γιατί έχει πια μεγαλώσει.
Όμως, καθόλη τη διάρκεια της εφηβείας ο έφηβος ταλαντεύεται συνεχώς ανάμεσα στην ανάγκη για ανεξαρτητοποίηση και στην ανάγκη για φροντίδα και προστασία, σα να βρίσκεται παγιδευμένος στη μέση μιας διελκυστίνδας.
Ένας τρόπος που βοηθά τα έφηβα κορίτσια να διαχειριστούν αυτή την αναπτυξιακή κρίση είναι και αυτές οι ατελείωτες διαφωνίες με τους γονείς και ιδιαίτερα με τη μητέρα. Οι διαφωνίες αυτές προσφέρουν στις έφηβες τόσο τη δυνατότητα να προβάλλουν τη διαφορετικότητα και την δυναμική τους αλλά και παράλληλα τις κρατούν σε συνεχή διαπραγμάτευση και ως εκ τούτου στην ασφάλεια αυτής της σχέσης. Εξάλλου, ο δεσμός των εφήβων κοριτσιών με τις μητέρες είναι ισχυρός και το ταξίδι της ανεξαρτητοποίησης απαιτεί ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια.
Για τα κορίτσια που βρίσκονται στην εφηβεία μπορεί οι συνεχείς διαφωνίες είναι βοηθητικές τι μπορεί όμως να κάνει ο γονιός; Πως μπορεί να υποστηρίξει το παιδί του;
Προσπαθήστε να αποφύγετε τη σύγκρουση.
Ακούστε αυτό που σας λέει το παιδί σας και βρίσκεται πίσω από τις φωνές και τα παράπονα.
Μείνετε στο συναίσθημα που εκφράζει και όχι στο περιεχόμενο. πολύ συχνά σπεύδουμε να απαντήσουμε με στόχο να καθυσηχάσουμε το παιδί μας είτε δίνοντας μια εξήγηση είτε προσπαθώντας να δώσουμε λύση. Το πιο πιθανό είναι ότι αν ξεκινήσετε μια συζήτηση σε αυτή τη βάση να καταλήξει σε καβγά.
Προσπαθήστε να αποφύγετε τις εκλογικεύσεις όσο είναι δυνατόν.
Η εφηβεία έχει αλλαγές και δυσκολίες, όμως είναι και μια εξαιρετικά δημιουργική περίοδος. το μικρό παιδί εξελίσσεται, αναπτύσσεται και προοδεύει. Αυτό που σίγουρα μπορείτε να κάνετε είναι να λειτουργείτε ως συμπαραστάτες στα παιδιά σας και να τα βοηθάτε να ανθίσουν!
Της Αγγελικής Σουρλαντζή, MA, MSc, cPHD
Συμβουλευτική και Θετική Ψυχολογία
Βιβλιογραφία
- Santrock, J. W. (2014). Adolescence: An introduction (15th ed.). New York: McGraw Hiil.
- Wolf, A. E., Wolf, T., & Franks, S. (2008). Get Out of My Life. Profile Books.
- Herbert, M. (1999). Ψυχολογικά προβλήματα εφηβικής ηλικίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
- Geldard, K., & Geldard, D. (2010). Η συμβουλευτική ψυχολογία στους εφήβους. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
